VỀ SỰ THIẾU KHÁCH QUAN CỦA TRUYỀN THÔNG

Đọc báo thời gian qua, thấy rõ sự thiếu khách quan của Truyền thông chính thống đối với các vấn đề nóng của xã hội. Truyền thông xã hội thì không nói, vì có quá nhiều đám đông tự nhận mình là Dư luận xã hội. Nhưng cái tác động đến “dư luận xã hội” lớn nhất, lại xuất phát từ những bài báo chính thống. Các  “anh hùng bàn phím”, “siêu nhân bàn trà”, “đại ca bàn nhậu”… đua nhau chém căn cứ vào những bài báo, mà trước đó có khi họ thường chê là lá cải.

Những con kền kền trong giới báo chí, ảnh minh họa

Vụ lễ hội, các nơi không biết, nhưng Hội Phết ở Hiền Quan (Phú Thọ) đó là một lễ hội truyền thống từ bao năm nay, tới đó người dân sẽ được tham gia vào nhiều trò chơi dân gian như chọi gà, đánh đu, đắm mình trong điệu Hát Xoan quyến rũ. Trước khi giành phết, một lễ Rước Phết được diễn ra long trọng, sau đó là tế lễ, đọc tiểu sử bà Thiều Hoa (người được đức vua phong là Đức Thánh Mẫu Đại Vương), và kéo quân. Tiếp theo, Chủ Phết sẽ tung các quả phết vào một cái hố. Các đấu thủ sẽ chen nhau vào hố để moi phết rồi ném về phía đội nhà. Và người cuối cùng cầm được quả phết mà không ai chạm được vào người sẽ là người chiến thắng, được sở hữu phết đem về treo ở nhà, như một sự may mắn cho cả năm. Bao đời nay vẫn vậy, thế mà các nhà báo đã gán cho nó một cái tên "CƯỚP PHẾT" mà không hề có dấu nháy. Rồi thì trong cuộc tranh giành phết, việc va chạm là khó tránh khỏi, và để giành được quả phết thì phải lao vào cái hố, hoặc giành giật từ tay người khác, nhưng đó không phải là bản chất của lễ hội.

 Vậy mà năm nay, các báo mô tả lễ hội đó như một đám tranh cướp nhau, đổ cả máu. Những từ thấy trên các báo toàn là “giẫm đạp”, “hãi hùng”, “ẩu đả”. Những bức ảnh, clip chỉ lăm lăm vào đám đông, có anh va phải lưng đồng bọn bị chảy máu cũng được đưa vào để nhấn mạnh cho cái sự "dã man" của lễ hội, trong khi ngay cái clip quay cận cảnh cho thấy những người bị chảy máu hay mệt quá nằm lăn ra đất cũng không phải như những gì được miêu tả trong bài báo.

Trong các bài về "Cướp Phết", sao chẳng thấy ai phỏng vấn chính quyền địa phương và người dân? Chẳng lẽ một lễ hội toàn những sự cướp giật ẩu đả như vậy mà địa phương lại không thể có ý kiến gì? Cũng chẳng hề có một bức ảnh hay mô tả gì về lễ rước phết hoành tráng, hay tế lễ, mang đậm tính lễ hội dân gian của một vùng quê giàu truyền thống văn hoá nơi Đất Tổ. Và thế là “Dư luận xã hội“, vốn trước đó đang lên án các lễ hội khác, lại hùa vào để bỉ bai, về cái gọi là “dã man” của các “hủ tục".

Vậy thì tính khách quan của báo chí ở đâu?

Rồi đến vụ con ruồi. Đám ma con ruồi đến tận giờ vẫn rình rang. Đọc trên báo chí, không hiếm thấy việc mô tả kẻ tống tiền doanh nghiệp như một “người nông dân” hiền lành chất phác, bị DN lừa vào tròng. Dựa vào cái tâm lý bênh vực kẻ nghèo yếu thế, báo chí đã dẫn dắt dư luận hướng mũi dùi vào THP, một doanh nghiệp nội địa duy nhất có tên trong top 4 doanh nghiệp lớn nhất về nước giải khát (đứng thứ 2, với thị phần gấp đôi DN thứ 3). Báo chí đã vẽ ra một con ngáo ộp, làm ra sản phẩm thì mất vệ sinh, bên trong chỉ toàn là ruồi với dị vật, và chuyên lừa khách hàng tống vào tù. Có tờ báo đã giật tít, đại để vì sợ vào tù, khách tố sữa đậu nành không dám gặp THP, khiến cho anh H, người sở hữu các chai sữa của THP được cho là hư hỏng, phải phản ứng, “cảm thấy tức điên lên”, thậm chí “bực đến nỗi ăn uống không được luôn”.

Đấy có phải là một cách tiếp cận khách quan?

 Đành rằng THP đã xử lý khủng hoảng trong vụ này rất dở, có thể làm tốt hơn rất nhiều, giống như những doanh nghiệp nước ngoài khác đã từng làm. Trước đến giờ, hầu như chưa có hãng nước giải khát hoặc dịch vụ ăn uống nào không dính đến khủng hoảng “dị vật”, nhưng tại sao THP lại bị thiệt hại nặng nề đến như thế? (Theo nguồn tin chưa kiểm chứng thì doanh số bị sụt giảm 30%). Có phải hoàn toàn do sự yếu kém trong khâu xử lý khủng hoảng của THP? Có lẽ chính báo chí nước nhà đã góp phần lớn làm cho một doanh nghiệp nội địa phải lao đao, bởi lẽ sự thiếu khách quan trong việc đưa tin đã khiến cho “dư luận xã hội” bị hướng theo những điều đã chỉ ra ở trên. Một fanpage tẩy chay có hàng chục nghìn người hưởng ứng, khắp nơi dẫn link trên báo chí kèm theo những lời bình luận ác ý. Nếu ngay từ đầu báo chí khách quan hơn, thì bên cạnh chỉ ra những cái sai củaTHP cũng rạch ròi hơn trong việc mô tả hành động tống tiền doanh nghiệp.

 Chẳng thể biện minh được cho hành động tống tiền của anh “nông dân” kia. Đến khi sự việc đã bị đẩy đi quá xa, thì những thông tin về kết luận của Viện Khoa học hình sự đối với chai nước “có ruồi” cũng chẳng vớt vát được gì trước đám đông cuồng nộ. Khi đó những “anh hùng bàn phím”, “siêu nhân bàn trà”, “đại ca bàn nhậu” hoặc coi như không biết thông tin này, hoặc cho rằng THP đã bỏ tiền ra mua. Và chính những cái sai, cái thiếu khách quan đó trên các báo chính thống, đã tạo nên một thảm hoạ cho doanh nghiệp. (Có nguồn tin cho rằng, sau khi sự việc xẩy ra, THP đã từng mời các báo đến thăm quan dây chuyền sản suất hiện đại của mình, nhưng khi về các báo không hề viết hay mô tả lại, mà hoặc im lặng, hoặc vẫn chỉ xoáy vào những thiên kiến sẵn có của mình).

Còn mới đây nhất, một nhà báo ở Đà Nẵng đã viết trên statut của mình về việc “Hãy trả lại Bà Nà cho người Đà Nẵng” với rất nhiều like, share. Đã có lời kêu gọi các nhà báo vào cuộc. Mình có nhiều bạn ở Đà Nẵng, qua tìm hiểu, thì nhiều người trong số đó lại đồng tình với một bài viết “Tôi là người Đà Nẵng, nhưng tôi sẽ không đòi lại Bà Nà”, bởi họ cho rằng nhờ có Sun Group đầu tư, nên đã biến một Bà Nà hoang sơ với vài cái nền biệt thự của Pháp, vài cái chòi nghỉ qua đêm, đường lên thì ngoằn nghèo khúc khuỷu đầy nguy hiểm, thành một khu du lịch nổi tiếng không chỉ trong nước, với những lâu đài trên núi, trò chơi trong lòng núi, cáp treo trên những cây cổ thụ. Sun Group đã bỏ ra nhiều tiền đầu tư, để đem lại cho thành phố một nguồn thu không nhỏ, và người dân Đà Nẵng cũng được lợi khi các dịch vụ đi kèm phát triển. Nếu như không khách quan, không nhìn vào những khía cạnh khác, thu thập những luồng ý kiến khác nhau, mà chỉ nhìn vào một điểm nào đó được cho là chưa hay, chưa được, để lên án, cho rằng Bà Nà là “nhượng địa” độc quyền của Sun Group, là “cướp nước trên chính nước mình”, thì chẳng biết điều gì sẽ đến với một doanh nghiệp nội địa đã tâm huyết đầu tư bao nhiêu tiền của cho thành phố?

                                                                               Hải Trang