Nhân quyền hay quyền con người (Human Rights) là những quyền tự nhiên của con người và không bị tước bỏ bởi bất cứ ai và bất cứ chính thể nào. Theo định nghĩa của Văn phòng Cao ủy Liên Hiệp Quốc, nhân quyền là những bảo đảm pháp lý toàn cầu có tác dụng bảo vệ các cá nhân và các nhóm chống lại những hành động hoặc sự bỏ mặc mà làm tổn hại đến nhân phẩm, những tựu do cơ bản của con người.
Tuyên ngôn Quốc tế nhân quyền đã được Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc thông qua ngày 10/12/1948 tại Palais de Chaillot ở Paris, Pháp. Bản tuyên ngôn đã được dịch ra ít nhất 375 ngôn ngữ và là tuyên ngôn nhân quyền đầu tiên trên thế giới. Có thể nói rằng, nhân quyền là một trong những giá trị cơ bản, là một khuôn mẫu chung cần đạt tới của mọi quốc gia và mọi dân tộc. Tinh thần của bản tuyên ngôn là dùng để truyền đạt và giáo dục để nỗ lực thúc đẩy các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc tôn trọng các quyền con người cơ bản được đưa ra trong tuyên ngôn.
Từ trước đến nay, nước Mỹ luôn coi mình là “quan tòa nhân quyền thế giới” có quyền phán xét, can thiệp, đòi các quốc gia khác phải thực thi những hoạt động phù hợp với “giá trị nhân quyền Mỹ”. Hàng năm, Bộ ngoại giao Hoa Kỳ thường đưa ra báo cáo về tình hình nhân quyền ở các nước trên thế giới và thông thường những bản báo cáo này luôn nhận được sự phản ứng mạnh mẽ của các nước có liên quan.
![]() |
(Ảnh internet) |
Vậy, có một câu hỏi được nhiều người thắc mắc đó là: thực tế tình hình nhân quyền ở nước Mỹ như thế nào? Ai được quyền phán xét điều đó?. Câu hỏi này được trả lời thông qua bản báo cáo tình hình nhân quyền Mỹ năm 2013 của Văn phòng thông tin Quốc vụ viện Trung Quốc ngày 28/2/2014. Qua bản báo cáo này đã cho thấy đầy rẫy những vi phạm trắng trợn quyền con người ở cả trong và ngoài nước Mỹ. Đối chiếu bản báo cáo của Trung Quốc về tình hình nhân quyền Mỹ với các Công ước quốc tế về nhân quyền, người ta không khỏi bất bình bởi những vi phạm nhân quyển của Mỹ xảy ra đối với tất cả các nhóm quyền cơ bản của con người.
Quyền dân sự, chính trị bị chà đạp
Trên thực tế, người dân Mỹ đang phải chứng kiến những sự đe dọa nghiêm trọng đến quyền sống, quyền tự do và an toàn cá nhân. Theo báo cáo tình hình nhân quyền Mỹ năm 2013 của Trung Quốc, trích nguồn từ Báo cáo thống kê tội ác phát hành thường niên của Cục điều tra Liên Bang Mỹ (FBI) năm 2013 cho biết: riêng năm 2012, Mỹ đã có hơn 1,2 triệu vụ án phạm tội bạo lực, trong đó gần 15 nghìn vụ là án giết người, ngộ sát; hơn 84 nghìn vụ án hiếp dâm; gần 77 nghìn vụ án xâm hại bạo lực nghiêm trọng. Mỗi năm ở Mỹ luôn có 100 nghìn người bị trúng đạn trong đó 30 nghìn người thiệt mạng trong các vụ xả súng mà chính phủ Mỹ chưa có biện pháp hữu hiệu để kiểm soát súng.
Chính phủ Mỹ thường xuyên sử dụng các chương trình giám sát, theo dõi người dân trên quy mô lớn. Cả thế giới đã chấn động trước một chương trình nghe lén điện thoại và theo dõi internet đồ sộ của Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ (NASA).
Quyền phụ nữ và quyền trẻ em ở Mỹ vẫn không được bảo vệ hiệu quả. Nữ giới phải đối mặt với sự phân biệt đối xử nghiêm trọng trong khi làm việc. Tiền lương của nữ thấp hơn nhiều so với nam, chỉ chiếm 81% thu nhập bình quân của nam giới. Phụ nữ và trẻ em thường xuyên là nạn nhân của bạo lực và xâm hại tình dục, kể cả các nữ quân nhân. Vấn đề bạo lực gia đình cũng còn nhiều nhức nhối khi có tới 10471 nạn nhân của bạo lực gia đình chưa nhận được sự giúp đỡ kịp thời. Bên cạnh đó, lao động trẻ em trong nông nghiệp vẫn tồn tại. theo thống kê mỗi ngày ở Mỹ có 38 trẻ em bị thương trong các tai nạn liên quan đến nông nghiệp và 20% trong số những nạn nhân chết vì tai nạn trong kho ngũ cốc là lao động trẻ em.
Mặc dù luôn kêu gọi các quốc gia khác không phân biệt chủng tộc, sắc tộc nhưng nhưng tình trạng phân biệt chủng tộc và kỳ thị sắc tộc ở Mỹ rất nặng nề. Chỉ trong năm 2012, có ít nhất 136 người Mỹ gốc Phi không có vũ trang bị cảnh sát và lực lượng trị an giết hại. Tình trạng phân biệt chủng tộc xảy ra tràn lan ở tất cả những nơi công cộng trên nước Mỹ.
Chính quyền Mỹ cũng bị tố cáo về những hành vi đối đãi vô nhân đạo trong các trại giam. Theo báo cáo của Quốc vụ viện Trung Quốc, tại nhà tù ở Mỹ, các tù nhân bị biệt giam trong một căn phòng nhỏ hẹp, thiếu thông gió và ánh sáng tự nhiên, tiếp xúc với các tù nhân khác rất khó khăn, tổn hại nghiêm trọng về thể chất và tinh thần. Chính quyền Mỹ thi hành chính sách biệt giam với 80 nghìn người, trong đó có tù nhân bị biệt giam hơn 10 năm, thậm chí có những tù nhân bị biệt giam trên 40 năm. “ Hình mẫu nhân quyền” kiểu gì mà có đến 30 nghìn tù nhân ở Califonia phải tuyệt thực để đòi thay đổi các chính sách đối với tù nhân và Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc phải liên tục kêu gọi Chính phủ Mỹ bãi bỏ sử dụng hình thức biệt giam và các biện pháp tra tấn tàn bạo.
Trên phương diện quốc tế, Mỹ thường xuyên sử dụng máy bay không người lái gây ra nhiều thương vong cho dân thường các nước như Pakistan (làm 926 dân thường thiệt mạng), Yemem (làm 14 người thiệt mạng). Việc Mỹ ngang nhiên tấn công bất hợp pháp các nước đã vi phạm trắng trợn chủ quyền quốc gia và các quy định cơ bản về quyền con người trong Công ước Genene.
Quyền kinh tế, xã hội, văn hóa không được đảm bảo
Tháng 10/2013, Chính phủ Mỹ lần thứ 17 rơi vào tình trạng phải “đóng cửa” do Thượng viện và Hạ viện không thể thống nhất trong vấn đề ngân sách cho Chính phủ. 16 ngày tạm dừng hoạt động khiến khoảng 1 triệu nhân viên Chính phủ bị thất nghiệp trong khi không có bất kỳ khoản đảm bảo an sinh xã hội nào được chi trả.
Nước Mỹ cũng đang phải đối mặt với rất nhiều vấn đề liên quan đến kinh tế, xã hội như tỷ lệ thất nghiệp cao, khoảng cách giàu nghèo ngày càng mở rộng, môi trường làm việc của công nhân không được cải thiện, hay số lượng người vô gia cư tiếp tục gia tăng. Năm 2013, 24% người trong độ tuổi lao động ở Mỹ thất nghiệp. Theo Cục Thống kê dân số Mỹ, năm 2012 có hơn 47 triệu người mỹ sống trong nghèo đói, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 15% và có khoảng 640 nghìn người già trên 65 tuổi đang sống ở mức vô cùng nghèo khổ, khoảng cách giàu nghèo ở Mỹ hiện nay là cao nhất lịch sử. Số lượng người vô gia cư ở Mỹ tiếp tục tăng, trong 2 năm (2011-2013), người vô gia cư ở Mỹ tăng thêm 15% với gần 60 nghìn người. Chỉ riêng thành phố New York, mỗi đêm có thêm 60 nghìn người vô gia cư, trong đó có hơn 22 nghìn trẻ em. Một quốc gia văn minh, hiện đại như Mỹ, vấn đề đảm bảo an sinh xã hội vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề hạn chế, năm 2012 nước Mỹ có đến 48 triệu người chưa có bảo hiểm y tế, chiếm 15,4 % dân số….
Qua báo cáo tình hình nhân quyền Mỹ năm 2013 của Quốc vụ viện Trung Quốc đã cho cả thế giới có một cái nhìn toàn cảnh về tình hình nhân quyền của Mỹ. Có lẽ, sau bản báo cáo này Chính phủ Mỹ nên tự soi lại mình trước khi muốn phán xét, lên án, áp đặt các quốc gia khác về dân chủ nhân quyền trong khi vẫn ngang nhiên cướp đoạt quyền sống của người dân nước khác!
XÀ CỪ